
گیتار بیس
گیتار بیس
این ساز که برای تولید صداهایی با فرکانس و تُنِ پایین استفاده میشود، از نظر ظاهری بسیار شبیه به گیتار الکتریک است، با این تفاوت که بدنهٔ بزرگتری دارد، دسته و میزانبندیاش بلندتر است و معمولاً دارای چهار سیم (و گاهی پنج یا شش) است که از نظر تُن، یک اُکتاو پایینتر از گیتار الکتریک، در محدودهٔ بیس کوک میشود. گیتار بیس، هم میتواند دارای پردهبندی باشد و هم نباشد، اما در اکثر موسیقیهای عامهپسند، بیسهای پردهبندیشده رایجاند. علاوه بر اینها، گیتار بیس آکوستیک تو خالی نیز ساخته شده است.
ساختمان گیتار بیس
گیتار های بیس عموما از چوب ساخته می شوند. گیتارهای بیس از نظر فرتگذاری به دو نوع فرتدار و بدون فرت (Fretless) تقسیم میشوند. فرتگذاری بر روی گیتار باس بر اساس پردهبندی موسیقی کلاسیک غربی انجام می شود. هر فرت نیم پرده تا فرت بعدی فاصله دارد.
نوازندگی و اجرا گیتار بیس
در باسهای فرتلس هیچ فرتی بر روی ساز وجود ندارد و نوازندگی آن تقریبا شبیه کنترباس است. برای به صدا در آوردن نتها بر روی گیتار باس فرت لس نوازنده میبایست انگشت خود را دقیقا در جای مناسب بگذارد در غیر این صورت نت فالش خواهد شد. این امر نوازندگی گیتار باس فرتلس را به نسبت گیتار باس معمولی تا حدی سخت می کند. در گیتار باس فرتلس به دلیل عدم وجود فرت محدودیت پرده بندی وجود ندارد و نوازنده به فواصل کوچکتر از نیم پرده (مانند ربع پرده و ....) نیز دسترسی دارد، همچنین اجرای تکنیک هایی نظیر گلیساندو (Slide) طنینی متفاوت ایجاد می کند. صدای ساز فرت لس به دلیل عدم وجود فرتهای فلزی با صدای گیتار بیسهای معمولی متفاوت است. برخی از گیتار های الکتریک و بیس به صورت مولتی اسکیل ساخته میشوند. در این مدلها طول سیم بم از طول سیم زیر بیشتر است. همچنین فرتها به جای اینکه موازی یکدیگر باشند نسبت به هم زاویه دارند. برخی از نوازندگان بر این باور هستند که این نوع سازها ارگونومی (تناسب با فیزیک بدن انسان) بهتری نسبت به مدل های رایج دارند، چرا که در حین نوازندگی فشار کمتری در شانه و مچ دست ایجاد می کنند. همچنین به عقیده عده ای این نوع فرت بندی باعث می شود رنگ صدا قوی تر شود و بلند تر بودن سیم بم باعث میشود نت های هارمونیک نسبت دقیق تری با نت پایه داشته باشند.
تاریخچه گیتار بیس
اولین گیتار بیس توسط شخصی به نام Paul Tutmarc در سال ۱۹۳۰ در سیاتل آمریکا ساخته شد. در آن زمان این ساز طرفدار چندانی پیدا نکرد ولی سالها بعد یعنی در دهه ۵۰ میلادی موزیسنهای زیادی به دنبال ساز جایگزین برای کنترباس بودند. در آن زمان گروههای موسیقی از کنترباس (Double Bass) برای نواختن بیس لاینها استفاده میکردند ولی استفاده از کنترباس در گروه مشکلات زیادی به همراه داشت. وزن و حجم کنترباس بسیار زیاد بود و حمل آن را سخت می کرد. بر خلاف ظاهر بزرگ و وزن زیاد، صدای کنترباس ضعیف بود و در اجرای زنده به سختی شنیده میشد، همچنین وصل کردن آن به آمپلیفایر تقریبا غیرممکن بود. از طرف دیگر اجرای دقیق نتها بر روی آن در بسیاری از مواقع امکانپذیر نبود و نت ها فالش میشدند. تمام این عوامل باعث شد تا موزیسین ها به دنبال یک جایگزین مناسب برای این ساز بگردند.
در همان سالها Leo Fender در امریکا یک ساز بیس را بر اساس ایده های Paul Tutmarc ساخت. این ساز شکل و شمایلی شبیه به گیتار الکتریک داشت و فندر نام آنرا Fender Precision Bass یعنی"" بیس دقیق فندر "" گذاشت. دلیل استفاده از کلمه ""دقیق (Precision)"" رفع مشکل فالشی در باس بود. فندر بر روی دسته این ساز از فرت های فلزی استفاده کرده بود که جای دقیق نتها را مانند گیتار مشخص میکرد. گیتار باس فندر به سرعت جایگزین کنترباس در گروهها شد. امروز با گذشت بیش از نیم قرن از ابداع گیتار بیس فندر، هنوز این ساز در گروه های مختلف موسیقی مورد استفاده قرار میگیرد.